Mâm ngũ quả là biểu tượng tinh túy của văn hóa tín ngưỡng Việt Nam, gói trọn lời cầu nguyện về một năm mới An Khang, Thịnh Vượng. Hãy cùng Mâm Cúng Việt khám phá ý nghĩa sâu xa và sự khác biệt thú vị của mâm ngũ quả trên khắp ba miền đất nước!
VÌ SAO GỌI LÀ "NGŨ QUẢ"? Ý NGHĨA SÂU XA
Số "Ngũ" (năm) không chỉ là số lượng, mà là biểu tượng cho sự đầy đủ, trọn vẹn theo quan niệm cổ xưa:
- Tượng trưng Ngũ Hành: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ – năm yếu tố tạo nên vũ trụ, mong cầu sự cân bằng, hài hòa.
- Cầu Ngũ Phúc: Mong muốn 5 điều tốt lành lớn nhất: Phúc (May mắn), Quý (Giàu sang), Thọ (Sống lâu), Khang (Khỏe mạnh), Ninh (Bình an).
- Lòng Thành: Là cách con cháu dâng lên Tổ Tiên, Thần Linh những thành quả tốt đẹp nhất trong năm, thể hiện lòng hiếu kính và mong ước sung túc.
MÂM NGŨ QUẢ MIỀN NAM: LỜI CẦU ƯỚC GIẢN DỊ
Người miền Nam chọn quả dựa trên cách phát âm, tạo thành câu chúc dễ nhớ và thiết thực: "Cầu sung vừa đủ xài".
- Mãng Cầu: Đọc lái thành "Cầu", ý mong cầu điều tốt lành.
- Sung: Mang ý nghĩa sung túc, đầy đủ.
- Dừa: Đọc thành "Vừa", mong muốn cuộc sống vừa đủ ấm no.
- Đu Đủ: Đọc thành "Đủ", mong muốn đủ đầy về của cải.
- Xoài: Đọc thành "Xài", ý có của để tiêu xài thoải mái.
❌ Lưu ý kiêng kỵ: Miền Nam thường không cúng Chuối (sợ "chúi nhủi", làm ăn không ngóc đầu lên được) và Lê (sợ "lê lết").
MÂM NGŨ QUẢ MIỀN BẮC: HÀI HÒA THEO MÀU SẮC
Miền Bắc chú trọng vào việc phối hợp màu sắc rực rỡ và ý nghĩa sâu xa của quả, sắp xếp theo hình tháp vững chắc:
- Nải Chuối Xanh: Đặt dưới cùng làm đế đỡ, tượng trưng cho sự che chở, bao bọc của gia đình. Màu xanh là hành Mộc.
- Bưởi/Phật Thủ Vàng: Đặt ở giữa, tượng trưng cho phúc lộc, giàu sang. Màu vàng là hành Thổ/Kim.
- Hồng/Táo Đỏ: Tượng trưng cho sự may mắn, son sẻ.
- Quýt/Cam: Quả tròn đầy, biểu tượng cho sự viên mãn.
Cách bày trí: Luôn đặt nải chuối xanh làm nền, sau đó đặt quả to (Bưởi/Phật Thủ) vào giữa và xếp các quả nhỏ (Hồng, Quýt, Táo) xen kẽ xung quanh để tạo sự đầy đặn.
MÂM NGŨ QUẢ MIỀN TRUNG: LÒNG THÀNH LÀ QUAN TRỌNG NHẤT
Với điều kiện thời tiết khắc nghiệt hơn, người miền Trung ít bị ràng buộc bởi hình thức và số lượng.
- Nguyên tắc: Có gì cúng nấy, dâng lên tổ tiên những sản vật tươi ngon có sẵn tại địa phương.
- Các loại quả phổ biến: Thanh long, chuối, xoài, cam, dứa... Mâm quả thể hiện sự chân chất, giản dị nhưng vẫn đủ đầy lòng thành.
LỜI KẾT
Dù có sự khác biệt thú vị, mâm ngũ quả trên khắp Việt Nam đều là nét đẹp văn hóa truyền thống, là cầu nối tâm linh giữa con người và thế giới vô hình.
Bạn có muốn Mâm Cúng Việt giúp bạn chuẩn bị mâm ngũ quả chuẩn truyền thống và ý nghĩa cho dịp lễ sắp tới không?